Şirket değerinin hesaplanmasında sermaye dolaşımı, hisse veya varlık alım satımı, şirket bölünmesi ve birleşmesi gibi faktörler önemli rol oynar. Her bir hesaplama yöntemi, kendi parametreleri doğrultusunda değerlendirilmelidir. Rekabet ortamında öne çıkabilmek adına, şirket değerinin stratejik yönetimi büyük önem taşır. Bu yazımızda, şirket değeri hakkında detaylı bilgi edinebilir ve şirketin finansal analizinden idari süreçlerine kadar kapsamlı bir değerlendirme yapabilirsiniz.
Şirket Değeri Nedir?
Şirket değeri, hesaplanma amacına göre farklı yöntemlerle belirlenen; geçmiş, mevcut durum ve gelecekteki performansın analizine dayanan bir ölçüttür. Yalnızca finansal göstergelerle sınırlı kalmayan şirket değeri, aynı zamanda şirketin uzun vadeli sürdürülebilirliğini ve piyasa konumunu da yansıtır. Değerleme işlemi, genellikle şirketin satış değerini belirlemek, vergi raporlaması yapmak gibi çeşitli amaçlarla gerçekleştirilir. Şirket değerini ifade eden farklı değer türleri ise şu şekilde sıralanabilir:
Defter Değeri: Belirli bir tarihte kaydedilen varlıklar şirketin toplam varlıklarıyla yükümlülükleri (borçları) arasındaki farkı ifade eder. Hesap sürecinde kullanılan amortisman ve stok değerleme gibi teknikler şirket değerlerinin farklılaşmasında etkilidir. Örneğin bir varlık değeri, kur farkları aktifleştirilerek yatırımlara dâhil edilebilir veya giderleştirilerek gelir tablolarına eklenebilir.
Yeniden Yapma Değeri: Mevcut bir şirketin yenilenmesi veya yeniden inşası gibi durumlarda gereken maliyetin hesabıdır. Örneğin on yıl önce kurulmuş olan bir şirketin kuruluş değeri ₺200.000.000’ysa ve söz konusu dönemdeki Türk lirasının enflasyon artışı yüzde yirmiyse şirketin bugünkü değeri 200.000.000 x 1,20’den ₺240.000.000 olarak hesaplanır.
Piyasa Değeri: Piyasa şartlarına göre arz ve talep göz önünde bulundurularak hesaplanan bir değerdir. Halka açık bir şirketin hisse sayısının piyasadaki değeri olarak nitelendirilir. Toplam hisse sayısının cari hisse fiyatıyla çarpılması yöntemiyle bulunur.
İskontolu Nakit Akışı: Bir şirketin değerini gelecekte üretmesi beklenen nakit akışına göre tahmin etme sürecidir. İskontolu nakit analizi, gelecekteki nakit akışının bugünkü değerini iskonto oranına ve analiz zaman dilimine göre hesaplar.
Tasfiye Değeri: Şirketin varlıklarının tasfiye edilmesi, satılması durumunda bu satıştan elde edilecek gelirin şirketin toplam yükümlülüklerinden (borçlarından) çıkartılmasıyla bulunan değere denir.
İşleyen Teşebbüs Değeri: Faaliyet gösteren bir şirketin varlıkları dışındaki işleyiş değerini ifade eder. İşleyen teşebbüs değeri şirketin tamamıyla devredilecek olması hâlinde hesaplanması gereken bir değer türüdür.
Emsal Değeri: Şirketteki bir varlığın gerçek bedeli belirlenemediği takdirde emsal değeri hesaplanır. Esas bedeli bilinmeyen varlığın benzeri varlıkların değerleriyle karşılaştırılması sonucu emsal değerine ulaşılır.
Ekspertiz Değeri: Bir varlığa uzman tarafından biçilen değere denir. Uzmanın belirlediği bir değer olduğu için subjektif bir sonuçtur.
Net Aktif Değer: Şirketin varlık değerinden yükümlülükleri çıkarılarak bulunur. Özellikle yüksek enflasyona sahip ülkelerde şirket defterinde belirtilen varlık değerlerinin gerçek değer olması oldukça önemlidir.
Piyasa Kapitalizasyon Değeri: Şirketin hisse senetlerinin borsada işlem görmeye başlaması hâlinde şirketin hisse senetlerinin sayısıyla piyasa cari fiyatının çarpımı yapılarak hesaplanan değerdir.
Tüm bu türler ticari ve vergi gibi çeşitli amaçlara bağlı olarak şirket değerinin hesaplanmasında kullanılır. Değer türleriyle şirkete ait detaylı bilgiler edinilerek doğru ve etkili finansal yönetim sağlanabilir.
Şirket Değerleme Neden Önemlidir?
Şirket değerleme, kurucular ve yatırımcılar için stratejik karar alma süreçlerinde kritik bir rol oynar. Şirketin mevcut ve gelecekteki durumunu doğrudan etkilediği için değerleme işleminin doğru ve güvenilir yöntemlerle yapılması gerekir. Mali yönetimin kontrolünde, proje yatırımlarında finansal güvence sağlamak ve kaynakların verimli kullanımını desteklemek amacıyla şirket değerlemesi gerçekleştirilmelidir. Nesnel hesaplamaların yanı sıra, şirketin güçlü ve zayıf yönlerini ortaya koyarak uzun vadeli ve sonuç odaklı stratejiler geliştirilmesine de katkı sağlar.
Şirket değerlemesinin önemli olmasının bir diğer sebebi şirketin piyasadaki yerinin doğru şekilde tespit edilebilmesidir. Şirketin yönetim organları şirket faaliyetlerini, alım ve satım değerlerini belirleyerek piyasa dinamiklerine uyum sağlayabilir. Ortaklık durumlarında şirkete dair finansal süreçlerin analizinin ve sorumluluk paylaşımının yapılmasına da yardımcı olur.
İşletmeler ekonomik amaç güden dinamik yapılar olduğu için değişken yatırım fırsatlarının değerlendirilmesi ve bu fırsatlardan yararlanma yollarının bulunması gerekir. Şirket değerinin hesaplanması yeni projelerin hayata geçirilmesinde ve risk analizlerinin yapılmasında büyük bir etkiye sahiptir.
Şirket Değerini Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Şirket değerini etkileyen faktörler değerlendirmenin amacına ve diğer pek çok faktöre bağlı olarak değişir. Şirket değerini etkileyen faktörler genel olarak şu şekilde detaylandırılabilir:
Şirket değerini hesaplayan kişinin bakış açısı,
Şirket değerinin hesaplanmasında kullanılan yöntemler,
Hisse senetlerinin veya varlıkların gerçek değerlere sahip olup olmadığı,
Şirketin mevcut sermaye piyasasındaki konumu,
Şirket yöneticilerinin ya da hissedarlarının gelecekteki büyüme kapasitesi ve pazar fırsatları konusundaki değerlendirmeleri,
Şirketin yükümlülükleri,
Şirketin alım satımdan elde ettiği kâr miktarı,
Şirketin kuruluş yeri, sermaye yapısı, makinelerinin ve gereçlerinin niteliği,
Gelecekle ilgili yapılan yatırım planları.
Şirket Değeri Hesaplama Yöntemleri Nelerdir?
Şirket değeri hesaplama yöntemleri piyasa, gelir ve gider gibi yaklaşımlara bağlı olarak farklılık gösterir. Maliyet yaklaşımında varlığın ilk olarak yeniden yapma değeri belirlenir. Yeniden yapma değerinden sonra varlığın fiziki, ekonomik ve fonksiyonel olarak kaybettiği değer hesaplanır. Gelir yaklaşımındaysa varlığın gelir sağlama kapasitesine bakılır. Piyasa yaklaşımında da varlığın benzerlerinin piyasadaki değeri göz önüne alınır.
Şirket değerinin hesaplanmasında kullanılan yöntemler şu şekildedir:
İndirgenmiş nakit akışı yöntemi (INA)
Bilanço yöntemi
Göreceli değerleme yöntemi
Fiyat/kazanç oran yönetimi
Piyasa değeri/defter değeri oranı yöntemi
Fiyat/nakit akımı oranı yöntemi
İndirgenmiş Nakit Akışı Yöntemi (INA)
Yaygın kullanılan değerleme yöntemlerinden biridir. Şirketin gelecekteki nakit akışlarının bugünün değerleri üzerinden tahmin edilmesiyle yapılan hesaplama uygulamasıdır. Yöntem, şirketin mevcut varlığının gelecekteki aynı miktardaki varlığından daha değerli olduğu varsayımına dayanır.
Bilanço Yöntemi
Defter değeriyle piyasa değeri cinsinden maddi bir değer elde etme olanağı tanır. Bilanço yöntemi şirketin varlıklarına ve yükümlülüklerine dayalı olduğu için defter, tasfiye ve net aktif değerlerin hesaplanmasında kullanılabilir.
Göreceli Değerleme Yöntemi
Şirketin faaliyetini sürdürdüğü sektördeki diğer şirketlerle karşılaştırılmasına yönelik bir yöntemdir. Yöntemin uygulanma aşamaları şu şekildedir:
Karşılaştırma yapılacak şirketler belirlenir,
Karşılaştırmada kullanılacak standartlar saptanır,
Şirketin oranlarıyla sektördeki şirketlerin oranları karşılaştırılır.
Fiyat/Kazanç Oran Yöntemi
Şirket değerinin şirket kazancıyla bağdaştırılmasına dayanan bir uygulamadır. Yöntem sayesinde şirketin bir birim hisse senedi başına düşen net kâr miktarıyla piyasadaki fiyat/kazanç oranı çarpılır ve hisse senedinin olması gereken değerine ulaşılır.
Piyasa Değeri/Defter Değeri Oranı Yöntemi
Hisse senedinin piyasa değerinin her bir hisse için kaynaklara bölünmesiyle hesaplama işlemi yapılabilir. Şirketlerin bu yöntemle elde edilen oranlarının aynı sektördeki diğer şirketler için de eş oranda olduğu varsayılarak şirket değeri bulunur.
Fiyat/Nakit Akımı Oranı Yöntemi
Şirket değerinin şirketin nakit akımıyla ilişkilendirildiği yöntemdir. Şirketin fiyat ve nakit oranıyla aynı sektördeki diğer şirketlerin fiyat/nakit oranları karşılaştırılır.